Bài 14. Sinh sản của cá và tôm tiết 2 SVIP

II. KĨ THUẬT ƯƠNG, NUÔI CÁ, TÔM GIỐNG

1. Kĩ thuật ương nuôi cá giống

- Ương nuôi cá giống gồm hai giai đoạn:

+ Ương nuôi từ cá bột lên cá hương.

+ Ương nuôi từ cá hương lên cá giống.

a. Giai đoạn 1: ương nuôi từ cá bột lên cá hương

Chuẩn bị ao:

- Ao có địa điểm thích hợp:

+ Diện tích từ 500 $m^2$ đến 2 000 $m^2$.

+ Độ sâu từ 1,2 m đến 1,5 m.

+ Cải tạo theo đúng kĩ thuật.

- Nước lấy vào ao phải được lọc qua lưới:

+ Thả cá trong vòng từ 5 đến 7 ngày sau khi lấy nước ao vào.

Lựa chọn, thả giống:

- Cỡ cá thả:

+ Cá bột được chọn để thả đã tiêu hết noãn hoàng, có khả năng tự bơi để kiếm ăn.

+ Kích cỡ cá bột có thể khác nhau tuỳ từng loài, chiều dài cơ thể dao động từ 1 mm đến 10 mm.

- Thời vụ thả:

+ Miền Bắc thường có hai vụ chính là:

• Tháng 2 đến tháng 5.

• Tháng 7 đến tháng 9.

+ Miền Nam có thể ương nuôi quanh năm, tập trung vào mùa mưa.

- Thả giống:

+ Thả cá vào sáng sớm hoặc chiều muộn.

+ Chú ý cân bằng nhiệt độ giữa:

• Trong túi cá.

• Ngoài trời trước khi thả.

→ Tránh cá bị sốc nhiệt.

+ Mật độ ương nuôi dao động từ 100 đến 250 con/$m^2$ tuỳ loài.

Chăm sóc và quản lí:

- Tuỳ theo từng loài, có thể lựa chọn thức ăn cho phù hợp theo quy trình ương nuôi.

- Trong quá trình ương nuôi:

+ Thường xuyên theo dõi môi trường và sức khoẻ cá để có biện pháp xử lí kịp thời.

+ Định kì sử dụng chế phẩm sinh học theo hướng dẫn của nhà sản xuất.

→ Cải thiện môi trường nước trong ao.

Thu hoạch:

- Thời gian ương nuôi cá bột lên cá hương khoảng 25 ngày.

- Trước khi thu hoạch, ngừng cho cá ăn khoảng 1 - 2 ngày.

- Nên thu vào sáng sớm hoặc chiều mát.

- Dùng lưới có cỡ mắt lưới nhỏ thu cá dần:

+ Thao tác nhẹ nhàng.

+ Tránh làm cá bị xây xát.

- Sau đó, cá được đưa vào giai hoặc bể chứa ít nhất từ 4 giờ đến 5 giờ.

→ Giúp cá quen dần với mật độ cao trước khi đưa cá vào dụng cụ vận chuyển.

b. Giai đoạn 2: ương nuôi từ cá hương lên cá giống

Chuẩn bị ao:

- Ao có địa điểm thích hợp:

+ Thường có hình chữ nhật.

+ Chiều sâu từ 1,2 m đến 1,5 m.

+ Diện tích từ 1 000 $m^2$ đến 2 000 $m^2$.

- Quy trình cải tạo ao tương tự như giai đoạn ương nuôi từ cá bột lên cá hương.

Lựa chọn, thả giống:

- Cỡ cá thả:

+ Kích cỡ khác nhau tuỳ từng loài:

• Chiều dài cá dao động từ 0,7 cm đến 7 cm.

+ Ví dụ:

• Cá rô phi hương có chiều dài từ 0,7 cm đến 2,5 cm.

• Cá tra hương có chiều dài từ 3 cm đến 7 cm.

- Thời vụ thả:

+ Miền Bắc có hai vụ chính là:

• Tháng 2 đến tháng 6.

• Tháng 8 đến tháng 10.

+ Miền Nam có thể ương nuôi quanh năm.

- Thả giống:

+ Thả cá vào sáng sớm hoặc chiều mát.

+ Mật độ dao động từ 10 đến 20 con/$m^2$ tuỳ từng loài.

Chăm sóc và quản lí:

- Sử dụng thức ăn công nghiệp có độ đạm dao động từ 30% đến 40% tuỳ theo nhu cầu dinh dưỡng của từng loài.

- Lượng thức ăn hằng ngày được tính theo tỉ lệ khối lượng thức ăn/khối lượng cá trong ao.

+ Thời gian đầu tỉ lệ này là từ 10% đến 15%.

• Sau giảm dần còn từ 7% đến 10%.

Thu hoạch:

- Thời gian ương nuôi từ cá hương lên cá giống khoảng 30 - 60 ngày tuỳ vào:

+ Từng loài.

+ Kích cỡ cá giống cần thu hoạch.

- Phương pháp thu hoạch tương tự như giai đoạn ương nuôi cá bột lên cá hương.

2. Kĩ thuật ương nuôi tôm giống trong bể

Chuẩn bị bể nuôi:

- Bể ương nuôi có thể là:

+ Bể xi măng.

+ Bể composite.

+ Bể lót bạt.

+ Thể tích từ 4 $m^3$ đến 8 $m^3$.

- Bể được vệ sinh sạch sẽ:

+ Khử trùng bằng chlorine hoặc iodine với liều lượng phù hợp.

+ Rửa lại bằng nước sạch.

- Nước sử dụng trong ương nuôi ấu trùng tôm phải được xử lí theo đúng quy trình.

- Đối với tôm nước mặn, độ mặn của nước dao động từ 28% đến 30%.

Lựa chọn, thả giống:

- Ấu trùng khoẻ mạnh:

+ Có tính hướng quang.

+ Sản xuất tại trại giống có đủ điều kiện theo quy định.

- Thời vụ ương tôm ở:

+ Miền Bắc từ tháng 3 đến tháng 11.

+ Miền Nam có thể diễn ra quanh năm.

- Mật độ ương:

+ Từ 150 đến 250 ấu trùng/L đối với tôm sú.

+ Từ 200 đến 250 ấu trùng/L đối với tôm thẻ chân trắng.

- Trước khi thả ương, ấu trùng phải được tắm qua dung dịch formol nồng độ 200 ppm trong 30 giây.

- Thả từ từ để ấu trùng quen dần với môi trường nước bể ương.

+ Nước vận chuyển và nước bể ương không được chênh lệch quá 0,5 °C và 1% độ mặn.

Chăm sóc và quản lí:

- Loại thức ăn và lượng thức ăn sẽ khác nhau tuỳ vào giai đoạn biến thái của ấu trùng.

- Trong giai đoạn từ 1,5 đến 2 ngày đầu (giai đoạn Nauplius) không cho ăn.

- Trong bốn ngày tiếp theo (giai đoạn Zoea) cho ăn tảo tươi hoặc tảo khô với tần suất 4 lần/ngày:

+ Xen kẽ với thức ăn nhân tạo.

+ Lượng thức ăn từ 0,5 g đến 1 g/$m^3$/lần, 4 lần/ngày.

- Ba ngày tiếp theo (giai đoạn Mysis) cho ăn thức ăn nhân tạo thích hợp:

+ 4 lần/ngày với lượng từ 1 g đến 1,5 g/$m^3$/lần.

- Kết hợp cho ăn thức ăn tươi sống là ấu trùng Artemia bung dù:

+ 4 lần/ngày với lượng từ 2 g đến 3 g/$m^3$/lần.

- Giai đoạn hậu ấu trùng (Postlarvae) cho ăn thức ăn nhân tạo phù hợp:

+ 4 lần/ngày với lượng từ 1,5 g đến 2 g/m³/lần.

+ Kết hợp cho ăn Artemia mới nở với lượng từ 3 g đến 4 g/$m^3$/lần, với tần suất 4 lần/ngày.

Chăm sóc:

- Thường xuyên theo dõi môi trường và tình trạng sức khoẻ của ấu trùng để có biện pháp xử lí kịp thời.

- Trong quá trình ương nuôi, không thay nước trong giai đoạn Nauplius và Zoea.

- Từ giai đoạn Mysis, tuỳ vào hệ thống ương nuôi có thể:

+ Không thay nước.

+ Thay một phần thể tích nước.

Thu hoạch:

- Tiến hành thu hoạch khi tôm chuyển sang giai đoạn hậu ấu trùng được:

+ Khoảng 12 ngày (đối với tôm thẻ chân trắng).

+ Khoảng 15 ngày (đối với tôm sú).

- Khi thu hoạch, cần rút bớt nước trong bể:

+ Dùng dụng cụ phù hợp chuyển tôm sang thiết bị chuyên dụng.