ĐỜI MUỐI
(Trích Đời muối: Lịch sử thế giới)
Mác Kơ-len-xki
(Mark Kurlansky)
I. ĐỌC VÀ TÌM HIỂU CHUNG
1. Đọc:
2. Tìm hiểu chung:
a. Tác giả:
- Mác Kơ-len-xki sinh năm 1948 tại Co-nét-ti-cắt, Hoa Kỳ.
- Ông nổi tiếng với các cuốn sách nghiên cứu về những đối tượng bình dị, vô hình, những vật dụng thường nhật, bị chìm khuất trong đời sống nhưng có khả năng làm thay đổi thế giới như cá tuyết, muối, giấy... một góc nhìn thú vị và mới mẻ về lịch sử loài người.
- Tác phẩm tiêu biểu: Khi loài cá biến mất (1997), Muối: Lịch sử thế giới (2002), Bất bạo động: Lịch sử của một ý tưởng nguy hiểm (2006), Câu chuyện về loài cá cuối cùng: Số phận của Đại Tây Dương và sự sống còn ở Gloucester, cảng cá lâu đời nhất và thị trấn nguyên bản nhất của Hoa Kỳ (2008),...
b. Tác phẩm:
- Xuất xứ: Trích trong cuốn Đời muối: Lịch sử thế giới (2002) - cuốn sách khám phá hành trình của muối trong lịch sử nhân loại.
- Nội dung: Đời muối là hành trình khám phá về một loại thực phẩm phổ biến có lịch sử lâu đời và đầy thú vị, đó chính là muối. Ngay từ thuở sơ khai, muối đã là một trong những món hàng đắt giá được săn lùng ráo riết, vậy nên câu chuyện về đời muối là một phần rực rỡ và hoành tráng của lịch sử nhân loại. Suốt hàng thiên niên kỉ, muối được xem là biểu tượng của sự giàu có, thậm chí, muối còn được dùng như một đơn vị tiền tệ. Muối ảnh hưởng đến việc thiết lập các tuyến đường trọng yếu dành cho mục đích thương mại, từ đó hình thành những liên minh, nhu cầu bảo vệ đế chế, đồng thời dẫn đến sự nổi dậy của các cuộc khởi nghĩa... Đây là một cuốn sách được dày công nghiên cứu, mang đến nhiều thông tin đáng giá cho người đọc.
II. TÌM HIỂU CHI TIẾT
1. Vai trò của muối trong lịch sử nhân loại:
a. Các giai đoạn phát triển:
- Giai đoạn 1: Trước khi muối trở thành nhu cầu cần thiết:
- Giai đoạn 2: Sau khi muối trở thành nhu cầu cần thiết:
+ Con người thúc đẩy công nghiệp, giao thông, thương mại, hóa học phát triển, tạo nên những thay đổi lớn về chính trị, kinh tế, xã hội.
b. Vai trò của muối:
- Những thông tin nêu trên đã khẳng định vai trò quan trọng của muối và cho thấy muối gắn bó mật thiết với những thăng trầm lịch sử của loài người, thúc đẩy sự phát triển của nhân loại.
- Tác giả cũng đã tạo ra một cách phân kỳ lịch sử khác, nhìn lịch sử nhân loại từ một góc độ khác, nhìn ra những quy luật khác của lịch sử. Tác giả đã nhìn ra số phận của muối gắn liền với những biến động lớn trong lịch sử. Những biến động lịch sử như chiến tranh, cải cách và đổi mới kinh tế đã ảnh hưởng đến sản xuất và phân phối muối, tác động trực tiếp đến đời sống của người dân.
- Tác giả đã chia lịch sử của loài người thành hai giai đoạn, dựa trên vai trò của muối đối với đời sống con người:
+ Trước khi muối trở thành một nhu cầu thiết yếu của đời sống: Lịch sử nhân loại tiến triển một cách chậm chạp, gắn với sự hình thành một cách dần dần của việc thuần hoá động vật hoang dã, trồng trọt và chăn nuôi.
+ Sau khi muối trở thành một nhu cầu thiết yếu của đời sống: Việc tìm kiếm, sản xuất, buôn bán muối đã thúc đẩy công nghiệp, thương mại, giao thông, địa chất học, hoá học phát triển, tạo nên những thay đổi lớn trong các thiết chế chính trị,...
=> Từ cách tóm lược lịch sử này, có thể thấy tác giả đã khẳng định vai trò rất quan trọng của muối, cho rằng việc tìm kiếm, sản xuất, buôn bán muối là một trong những động lực vô cùng quan trọng thúc đẩy sự phát triển của nhân loại, tác động mạnh mẽ đến tất cả các phương diện trong đời sống của con người.
2. Cách sử dụng và trình bày dữ liệu trong văn bản:
a. Cách sử dụng dữ liệu:
- Dữ liệu thứ cấp: Tác giả không ghi rõ hoặc không trích đầy đủ nguồn dẫn khiến cho văn bản bị giảm đi độ tin cậy và tính thuyết phục. Vì thế, để văn bản có giá trị hơn, tác giả cần bổ sung các nguồn trích dẫn rõ ràng, đáng tin cậy.
b. Cách trình bày dữ liệu:
- Các sự kiện lịch sử cũng được liệt kê theo trình tự thời gian, sắp xếp theo chuỗi nhân quả, với những đoạn diễn tiến, thắt nút, mở nút, và những tình tiết bất ngờ.
- Sắp xếp các dữ liệu lịch sử theo mô hình truyện kể (thần thoại và truyền thuyết).
=> Tạo nên sự hấp dẫn, sinh động.
3. Thông điệp từ văn bản:
- Lịch sử nhân loại không chỉ là những sự kiện lớn mang tính chất bước ngoặt trong quá trình phát triển của xã hội loài người mà còn thể hiện qua “số phận” của những yếu tố tưởng chừng vô hình và chìm khuất trong đời sống.
- “Ở bất cứ thời đại nào, con người đều tin rằng chỉ những thứ họ cho là có giá trị mới có giá trị thật sự”.
- Tất cả các cuộc chiến tranh, bạo lực, xung đột để tranh giành những thứ mà người ta cho là có giá trị, đến một lúc nào đó sẽ trở nên phù phiếm, vô nghĩa.
III. TỔNG KẾT
1. Nội dung:
2. Nghệ thuật:
- Sử dụng đa dạng các loại dữ liệu (sơ cấp và thứ cấp).
- Trình bày, sắp xếp dữ liệu theo trình tự thời gian, mô hình truyện kể vừa tạo sức hấp dẫn cho văn bản, vừa giúp người đọc dễ dàng nắm bắt và ghi nhớ thông tin.
