Thực hành tiếng Việt SVIP

I. LÝ THUYẾT

1. Dẫn nguồn

Dẫn nguồn có vai trò rất quan trọng trong viết luận văn, nghiên cứu và trình bày thông tin, bao gồm các mục đích chính sau:

- Chứng minh độ tin cậy: Giúp bài viết có cơ sở vững chắc, tránh đưa ra thông tin sai lệch hoặc thiếu căn cứ.

- Thể hiện sự tôn trọng tác giả: Ghi nhận công sức của người đã nghiên cứu, tránh đạo văn.

- Giúp người đọc kiểm chứng: Người đọc có thể tra cứu lại nguồn gốc thông tin để hiểu sâu hơn hoặc xác minh tính chính xác.

- Thể hiện sự nghiêm túc trong nghiên cứu: Một bài viết có trích dẫn nguồn đầy đủ chứng tỏ tác giả có tư duy khoa học và phương pháp làm việc chặt chẽ.

- Bổ sung nền tảng học thuật: Khi trích dẫn nguồn uy tín, bài viết sẽ có chiều sâu và được đánh giá cao hơn.

2. Tôn trọng và bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ

- Quyền sở hữu trí tuệ là quyền của tổ chức, cá nhân đối với tài sản trí tuệ, bao gồm quyền tác giả và quyền liên quan đến quyền tác giả, quyền sở hữu công nghiệp,... Một vài biểu hiện của việc tôn trọng và bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ trong học tập, nghiên cứu: Liệt kê đầy đủ các tài liệu tham khảo đã sử dụng và trình bày tài liệu tham khảo đúng quy cách; chú thích trích dẫn và ghi cước chú đúng quy cách; tham khảo thông tin từ các nguồn có độ tin cậy cao;...

- Tôn trọng và bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ là một nguyên tắc quan trọng trong học thuật, nghiên cứu và sáng tạo. Nó đảm bảo rằng tác giả, nhà nghiên cứu và những người sáng tạo nội dung nhận được sự công nhận và bảo vệ hợp pháp đối với công trình của họ.

- Ý nghĩa của việc tôn trọng quyền sở hữu trí tuệ:

+ Thể hiện sự tôn trọng đối với tác giả: Công nhận công sức, trí tuệ của người sáng tạo.

+ Bảo vệ tính nguyên gốc: Đảm bảo ý tưởng và sản phẩm sáng tạo không bị sao chép, đánh cắp hoặc sử dụng trái phép.

+ Khuyến khích sáng tạo và nghiên cứu: Khi quyền lợi của người sáng tạo được bảo vệ, họ có động lực để tiếp tục nghiên cứu, đổi mới.

+ Tránh vi phạm pháp luật: Hành vi sao chép trái phép có thể dẫn đến các hậu quả pháp lý như phạt tiền, gỡ bỏ nội dung hoặc thậm chí bị kiện.

- Cách bảo vệ và tôn trọng quyền sở hữu trí tuệ:

+ Dẫn nguồn đầy đủ và chính xác: Khi sử dụng tài liệu của người khác, cần trích dẫn rõ ràng theo đúng quy định (APA, MLA, Harvard, Chicago,…).

+ Không đạo văn: Không sao chép nguyên văn hoặc diễn đạt lại ý tưởng của người khác mà không ghi nguồn.

+ Xin phép khi cần thiết: Khi sử dụng nội dung có bản quyền (hình ảnh, tài liệu, nghiên cứu...), cần xin phép tác giả hoặc tuân thủ các quy định về bản quyền.

+ Tôn trọng giấy phép sử dụng: Chỉ sử dụng tài liệu theo điều khoản cho phép, chẳng hạn giấy phép Creative Commons hoặc nội dung thuộc phạm vi công cộng.

+ Tạo ra nội dung gốc: Khi viết bài nghiên cứu hoặc sáng tạo nội dung, cần đảm bảo tính sáng tạo và đóng góp cá nhân thay vì sao chép.

- Việc tuân thủ quyền sở hữu trí tuệ không chỉ thể hiện đạo đức nghề nghiệp mà còn giúp môi trường học thuật và sáng tạo phát triển lành mạnh, công bằng.

3. Phương tiện giao tiếp phi ngôn ngữ

- Phương tiện giao tiếp phi ngôn ngữ là hình thức truyền đạt thông tin mà không sử dụng lời nói hay chữ viết. Nó đóng vai trò quan trọng trong việc bổ sung, nhấn mạnh hoặc thay thế lời nói, giúp con người hiểu nhau hiệu quả hơn trong giao tiếp.

- Các phương tiện giao tiếp phi ngôn ngữ phổ biến: Cử chỉ, điệu bộ, thái độ, nét mặt, ánh mắt, giọng điệu, âm điệu, không gian cá nhân...

- Vai trò của giao tiếp phi ngôn ngữ:

+ Bổ sung và nhấn mạnh lời nói.

+ Truyền tải cảm xúc một cách tự nhiên.

+Tạo ấn tượng và xây dựng mối quan hệ.

+ Thay thế lời nói trong một số trường hợp (Khi không thể sử dụng lời nói do khoảng cách xa, môi trường ồn ào…).

II. THỰC HÀNH

1. Ở văn bản Đọc kết nối chủ điểm, nhóm biên soạn đã dẫn nguồn bài thơ Đợi mưa trên đảo Sinh Tồn như thế nào? Xác định những yếu tố trong phần dẫn nguồn đó.

* Những yếu tố trong phần dẫn nguồn: Tên tác giả, tên tập thơ, nhà xuất bản, năm xuất bản.

2. Chỉ ra một số biểu hiện của sự tôn trọng và bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ trong ngữ liệu tham khảo ở phần Viết (tr. 108 – 112).

- Chú thích nguồn khi trích dẫn ý tưởng:

(1) Việt Nam đứng thứ tư trên thế giới về lượng rác thải nhựa, tương đương với 1,83 triệu tấn/ năm (Jambeck và cộng sự, 2015).

(2) Rác thải nhựa thuộc loại chất thải rắn, đó là những vật chất ở thể rắn được thải ra từ hoạt động sản xuất, kinh doanh, dịch vụ, sinh hoạt hoặc hoạt động khác (Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, 2020).

- Chú thích nguồn thông tin khối lượng rác thải thu gom (ở bảng 1) một cách đầy đủ, rõ ràng: “Khối lượng rác thải thu gom: được cung cấp bởi công ty Cổ phần Xử lí chất thải xây dựng và đầu tư phát triển môi trường Hà Nội (Ủy ban nhân dân phường Thượng Cát, 2020)”.

- Trình bày danh mục tài liệu theo đúng quy cách, đúng tiêu chuẩn.

3. Nhận xét tác dụng của việc sử dụng phương tiện giao tiếp phi ngôn ngữ trong các đoạn trích dưới đây và cho biết khi sử dụng những phương tiện này, người viết đã chú thích nguồn như thế nào.

a. Trong số mười một mang khuôn đúc bằng đá được tìm thấy có mười mang khuôn đúc mũi tên ba cạnh và một mang đúc mũi lao hình cánh én. Theo các chuyên gia, đây là những hiện vật gốc, độc bản được phát hiện ở Việt Nam, có giá trị đặc biệt, được tôn xưng như một danh từ riêng: mũi tên đồng Cổ Loa. Phát hiện này vô cùng quan trọng và có giá trị để giải mã bí mật huyền thoại nỏ thần thời kì An Dương Vương.

Hình 3. Mang khuôn có hình vật đúc mũi tên đồng ba cạnh (hình trái) và mũi lao cánh én (hình phải)
(https://thanhcoloa.vn/bao-vat-quoc-gia-suu-tap-khuon-duc-co-loa)
(Theo Hà Trang, Khuôn đúc đồng Cổ Loa: “nỏ thần” không chỉ là truyền thuyết)

Biểu đồ 4.4. Tỉ lệ chỉ số WQI theo các mức tại các điểm quan trắc thuộc các lưu vực sông giai đoạn 2016 - 2020
Nguồn: Tổng hợp từ số liệu quan trắc của Tổng cục Môi trường
(Bộ Tài nguyên và Môi trường, Báo cáo hiện trạng môi trường Quốc gia giai đoạn 2016 – 2020, tr. 53)